Świat jest pełen Symboli: A

1. Abraham

Patriarcha biblijny, często pojmowany jako postać symbolizująca nowy rodzaj ludzki; reprezentuje on wybranego przez Boga człowieka, który pobłogosławiony został spełnieniem obietnic (bogactwo, potomstwo); uchodzi poza tym za prawzór bezwarunkowej, posłusznej wiary i pozbawionej wątpliwości gotowości do ofiary. "Ofiarowanie" przezeń swego syna Izaaka niejednokrotnie interpretowano jako symboliczną zapowiedź Męki Chrystusa. Przedstawienia łona Abrahama stanowią symbol bezpieczeństwa wiernych w Bogu: Abraham, który w Nowym Testamencie uchodzi za uprzywilejowanego w Raju, trzyma na swym łonie w chuście grupę wybranych; niekiedy również spotyka się wyobrażenie Łazarza na łonie Abrahama (w odniesieniu do przypowieści o biednym Łazarzu).

2. Acedia

Acedia (gnuśność) -- kobieca personifikacja jednego z 7 grzechów głównych, jedzie na ośle; symbolem jest m. in. ptak - struś z głową w piasku.

3. Adam

W biblijnej opowieści o Stworzeniu reprezentuje pierwszego człowieka, tj. człowieka w ogóle. W sztuce przedstawiany stosunkowo rzadko bez Ewy. Wg. Legendy Golgota -- miejsce czaszek -- była grobem Adama, często symbolizowanym przez czaszkę Adama, którą można znaleźć (czasami wraz z żebrem, z którego powstała Ewa, lub z całym szkieletem) pod krzyżem w przedstawieniach Ukrzyżowania: jest to symboliczna aluzja do Chrystusa jako nowego Adama. W alchemii Adam często reprezentuje materia prima. U Junga, Adam symbolizuje "człowieka kosmicznego", pierwotną całość wszystkich sił psychicznych; w marzeniach sennych pojawia się m. in. w postaci Starego Mędrca.

Adam i Ewa, wg biblijnej opowieści, ucieleśniają pierwszą, typową parę ludzką. Najpopularniejsze przedstawienie: kuszenie przez węża w Raju, często ukazywane wraz z pierwszym pojawieniem się wstydu i wygnaniem z Raju. Adama i Ewę znajdujemy także po obu stronach krzyża Chrystusa, jako reprezentujących wszystkich ludzi, którzy postępując za Chrystusem znajdą zbawienie. Nierzadko obok Adama i Ewy, spotykamy symboliczne wizerunki: baranka u stóp Ewy -- wskazuje to na Chrystusa, jako jednego z jej potomków; owce, kłosy i narzędzia wskazują na pracę, którą trzeba wykonać poza Rajem.

4. Agat

Od czasów starożytnych wysoko ceniony, drogi kamień; uchodził za środek leczniczy i afrodyzjak, jak też za kamień chroniący m. in. przed niepogodą, ukąszeniem węża i złym spojrzeniem.

5. Agawa

 Agawa, aloes, wspomniany w Biblii aloes to wysokie drzewo, z którego uzyskiwano bardzo wartościowy, gorzki i pachnący olej; często stosowano go razem z myrrą. Aloes i jego olej uchodziły za symbol pokuty i wstrzemięźliwości. Pozostaje on również w symbolicznym związku ze śmiercią Chrystusa, ponieważ wspomina się go w scenie złożenia Chrystusa do grobu. Nader długowieczna agawa (również stuletni aloes) wypuszcza tylko raz wysoką łodygę z licznymi kwiatami, a potem obumiera; w średniowieczu uchodziła za symbol dziewiczego macierzyństwa Marii.

6. Aigis

Egida -- Tarcza Zeusa, tarcza wykuta przez Hefajstosa, w środku przedstawienie głowy Gorgony. Na podstawie złych interpretacji etymologicznych w posthomeryckich opowiadaniach uważano, że była ona obciągnięta skórą kozy Amaltei; Zeus pożyczał ją m. in. Atenie. Egida była symbolem opieki bogów, toteż jeszcze dzisiaj posługujemy się zwrotem "pod egidą". Interpretacja egidy jako symbolu burzy i chmur burzowych jest sporna.

7. Akacja

Drzewo często utożsamiane z robinią lub mimozą. Drewno prawdziwej akacji jest bardzo trwałe, toteż uchodziło za symbol niezmienności. Akacja jest zwłaszcza u wolnomularzy symbolem czystości, nieśmiertelności i wtajemniczenia.

8. Alchemia

Zapoczątkowana zapewne głównie w Egipcie i rozwinięta w średniowieczu i we wczesnych czasach nowożytnych teoretyczna i eksperymentalna nauka o substancjach chemicznych. Alchemia była szczytowym punktem myślenia symbolicznego i przenikania; poza tym pozostawała w ścisłym związku z astrologią i medycyną. Praktyki alchemiczne zmierzały przede wszystkim do uszlachetnienia substancji i do mistycznego zjednoczenia mikro- i makrokosmosu oraz -- co się z tym wiązało -- do oczyszczenia duszy. Za żywioły -- poza czterema żywiołami gr. filozofii przyrody (ogień, woda, powietrze i ziemia) -- alchemicy uważali także "żywioły filozoficzne" (sól, siarkę i rtęć).

9. Alfa i (Omega)

Alfa -- pierwsza litera greckiego alfabetu i pierwsza litera słowa arche = początek; zarówno w Biblii, jak i w sztuce i literaturze chrześcijańskiej, symbolizuje "prapoczątek". Alfa i Omega, początkowe i końcowe litery, zawierają wszystkie inne litery, tym samym jest to symbol pełni, całości Boga i w szczególności Chrystusa, jako Pierwszego i Ostatniego (częsty motyw towarzyszący monogramowi Chrystusa (patrz: zdjęcie powyżej). Teilhard de Chardin wykorzystał obie litery do zilustrowania swojej teorii ewolucji.

10. Alrauna

Nazwa korzenia mandragory względnie mandragoli, rośliny z rodzaju psiankowatych, która zgodnie z wierzeniami ludowymi wyrastała pod szubienicami ze spermy wisielców (dlatego też ten korzeń często nazywano "człowieczkiem spod szubienicy"). Kłącze alrauny ma kształt przypominający postać ludzką. Alrauna od dawna znajdowała wielorakie zastosowanie jako środek leczniczy i magiczny, jak również jako afrodyzjak. Toteż np. w Egipcie i u Hebrajczyków, uchodziła w różnych czasach za magicznie skuteczny symbol miłości i płodności. W średniowiecznych wierzeniach ludowych przypisywano alraunie zdolność przynoszenia szczęścia, płodności i bogactwa; odtąd wielokrotnie powoływano się na nią w tym znaczeniu w różnych przysłowiowych zwrotach.

11. Ambrozja

W starożytności pokarm bogów, często wymieniany obok nektaru, zapewniała nieśmiertelność. W literaturze chrześcijańskiej, Słowo Boże i Eucharystia, niejednokrotnie są symbolicznie określane tym mianem.

12. Amen

W żydowskim nabożeństwie synagogalnym, w Nowym Testamencie, we wszystkich liturgiach chrześcijańskich a nawet w islamie, liturgiczna formuła uznania i potwierdzenia słowa bożego. W Apokalipsie Chrystusa nazywa się symbolicznie "Amen".

13. Ametyst

W starożytności uchodził za środek przeciwko truciźnie i pijaństwu (amehysios = nie pijany). W chrześcijańskiej symbolice oznaczał pokorę, ponieważ ma barwę skromnego fiołka, jak również był symboliczną aluzją do Męki Chrystusa (fiolet). Ametyst uchodził poza tym za jeden z kamieni węgielnych niebiańskiej Jeruzalem.

14. Amulet

Zazwyczaj mały przedmiot, noszony przy sobie, który w ramach magicznego obrazu świata, służy ludziom jako magiczna moc chroniąca (np. przeciwko duchom, złemu spojrzeniu, nieszczęściu, chorobie) i przynosi szczęście. Często osobliwość lub formę przedmiotu uważano za symboliczny wyraz presji wywieranych na szczególnych mocach losu. Do przeważających typów amuletu należą: róg, gady, pająki, liście koniczyny, obsceniczne figi, kamienie szlachetne i półszlachetne, imiona lub litery, rzucające się w oczy formy natury (np. alrauna), ale także obrazki świętych, itp. Noszenie ozdób wiąże się przypuszczalnie ze zwyczajem noszenia amuletów. Amulety były znane już w czasach prehistorycznych, w szczególności rozpowszechnione na Starożytnym Wschodzie i w Chinach; w Egipcie mumie chroniono przed "śmiercią" za pomocą amuletów. Zwyczaj posiadania amuletów praktykowany jest częściowo do dzisiaj (choć najczęściej wiąże się on z rodzajem wyznawanej religii).

15. Anemon

W starożytności był to symbol przemijalności, ponieważ kwiat ten nie jest długotrwały (anemos oznacza po grecku "wiatr"). Nazywany również Kwiatem Adonisa, którego Wenus zmieniła w purpurowo-czerwony anemon. W chrześcijańskim języku symbolicznym anemony oznaczają przelaną krew świętych (obok róż i margerytek).

16. Arbor Philosophica

Drzewo filozofów, srebrne drzewo znane też pod łać. nazwą -- Arbor Dianae -- jest to zjawisko krystalizacyjne powstałe w wyniku zmieszania roztworu azotanu srebra z rtęcią przypominające kształtem drzewo i gałęzie. Dla alchemików było ono symbolem i dowodem "rosnącej na wzór roślin natury" metali. Pojęcie to opisuje najczęściej dwanaście "alchemicznych operacji" (calcinatio, solutio, elementorum separatio, coniunctio, putrefactio, coagulatio, cibatio, sublimatio, fermentatio, exaltatio, augmentatio, prejectio), których wzajemne związki często przedstawiano obrazowo w formie rozgałęzionego drzewa.

17. Archetypy

Słowo to pochodzi z języka greckiego i oznacza "pratypy"; zgodnie z filozofią późnego antyku praobrazy, czyli idee, istniejące w świecie duchowym. C.G. Jung zastosował to pojęcie do określenia powszechnych i ogólnoludzkich symbolicznych postaci i obrazów, które można spotkać zarówno w marzeniach sennych, jak i mitach, baśniach, itd. (jest to tzw. nieświadomość zbiorowa) i które umożliwiają ludziom w obrazowy sposób wgląd w ciągle powracające struktury podstawowe rozwoju indywidualnego.

 18. Arka

W Biblii arka Noego, statek na którym on i jego rodzina oraz wybrane zwierzęta (po parze z każdego gatunku) wyratowali się z potopu. W arce Noego widziano pierwowzór wybawienia, jakie przynosi chrzest. Jest ona również symbolem Kościoła, poza tym symbolizuje całość świętej wiedzy, która nie może zaginąć. C.G. Jung mówi o arce jako o symbolu łona matki. Arką Przymierza nazywano arkę Izraelitów; również określano tak Matkę Boską jako Pośredniczkę zbawienia.

19. Atlantyda

Według Platona legendarne państwo na Oceanie Atlantyckim, pochłonięte przez Posejdona (morze) rzekomo z powodu sprzeniewierzenia się władzy i majestatowi greckich bogów. W sensie przenośnym, Atlantyda była i wciąż jest symbolem utraconego Raju i złotego wieku, gdyż według podań, wyspa ta, a także cała zamieszkująca je Cywilizacja, miała być wysoce rozwinięta (duchowo, naukowo i kulturalnie).

20. Aum (Om)

Om -- święta sylaba medytacyjna hinduizmu, buddyzmu i dżinizmu obarczona pełnią znaczeń ezoterycznych (w brzmieniu Aum); uchodzi za nieprzemijalną i niewyczerpalną, i jest interpretowana m. in. jako symboliczny wyraz ducha stwórczego, słowa lub (ze względu na jej trzy głoski) trzech stanów człowieka snu; trzech pór dnia: poranka, południa i wieczoru; trzech władz: działania, poznawania, woli, itd.

21. Aureola

Przede wszystkim w sztuce chrześcijańskiej, jasny blask lub krąg świetlistych promieni otaczający całą postać i symbolizujący boskie światło; w przeciwieństwie do glorii w sztuce chrześc. zarezerwowana przede wszystkim dla Chrystusa i Marii. W kształcie migdału (mandorla).

22. Avaritia

Inaczej -- Skąpstwo -- jest to żeńska personifikacja jednego z 7 grzechów głównych, przedstawiana m. in. jako jadąca na ropusze, borsuku lub wilku.