"Wykład z Logiki". Część I

1) Język to system bardzo złożonych znaków. Już Grecy wyróżniali 3 obszary znaku:

* w obrębie medycyny ( symptom wskazuje na chorobę )
* refleksja filozoficzna ( skupiająca się na ontologii znaku )
* rzeczywistość religijna ( znaki Boga w Delfach )

2) Sekstus Empiryk podjął próbę typologii znaków i podzielił je na 2 rodzaje: naturalne (np. ślad stopy) i konwencjonalne ( funkcjonujące na podstawie umowy między ludźmi ). Człowiek jest bowiem istotą, która umie czytać znaki.

    Użytkownicy znaków < ZNAK>   Znaczenie znaku

      ( tj. nadawca i odbiorca  znaku )       

     Nośnik znaku

                    ( tzw. substrat np. dla liczby „4” będzie to

                       krzywa w tym kształcie 4 )                              

3) Charles Peirce dokonał podziału znaków na:

* ikoniczne – wszystko co pojawia się w kulturze, to co się w niej pojawia np. kreska będąca linią           geometryczną
* wskaźniki np. amperomierz
* symbole – one nie są arbitralne, nie można całkowicie rozstrzygnąć, ale nie ma tej zupełnej dobrowolności

4) Za Morisem wyróżnia się "sygnał", czyli znak, który ma wywołać określoną reakcję

Funkcje znaku:

* komunikowanie, przekaz informacji i treści
* przedstawiania ( ma coś  reprezentować, inną rzeczywistość np. flaga na pół masztu )
* ekspresyjna ( np. wyraz twarzy może wyrażać cierpienie )
* zdolność oddziaływania , ostrzegania, apelowania

Według  „Podstaw teorii znaku” (1938) Morisa wyróżnia się następujące wymiary znaku:  

* SYNTAKTYCZNY ( połączenie między znakami zgodnie z regułami języka polskiego np.   „koń fruwa” to zdanie jest pod względem syntaktycznym poprawne )

* SEMANTYCZNY ( odnosi się do znaczenia w rzeczywistości )

* PRAGMATYCZNY ( obejmuje akty mowy wypowiadane przez użytkownika mające skutek np. kapral mówi „padnij” lub „chrzest” okrętu ).

DEFINICJE PODSTAWOWYCH TERMINÓW

WYRAŻENIA – dzielą się na kategorie syntaktyczne, a gdy można zamieniać np. dziecko śpi, gołąb śpi, stół śpi ( dziwne, ale syntaktycznie poprawne ) to wówczas mówi się o funkcji podstawiania

FUNKTORY – są to wyrazy nie będące zdaniami, lecz służące do wiązania nazw w zdania bardziej złożone ; mogą być :

a) nazwotwórcze jednoargumentowe ( np. zielony stół, zielona trawa ),
b) zdaniotwórcze ( dziecko śpi, koń śpi ),
c) dwuargumentowe ( kocha < ktoś kogoś >, większy niż... ).

d) Może wystąpić coś takiego jak funktor funktora ( np. głośno szczeka pies ).

EMANTYKA – rozumienie znaczenia słowa, zdania odnoszą się do konkretów, są oznajmujące ;

DESYGNATY – są to nazwy M języka J przy pełnym jej znaczeniu ; jest jakiś przedmiot o którym można zgodnie z prawdą go orzec.

DENOTACJA – zbiór desygnatów nazwy, czyli zakres nazwy. I tak np. denotacją nazwy „okno” będą wszystkie rodzaje okien. Denotacja zdania to wartość logiczna zdania.

WYRAŻENIE INTENCJONALNE – wartość logiczna nie zależy od zdań składowych, lecz od treści zdania.

WYRAŻENIE EKSTENCJONALNE – zdanie złożone Z jest wtedy i tylko wtedy ekstencjonalne gdy wartość logiczna tego zdania zależy wyłącznie od części składowych zdania Z. Np. „Warszawa leży nad Wisłą i Kraków leży nad Wisłą” – obie części są prawdziwe więc i zdanie jest prawdziwe.

ZNACZENIE – sens, kojarzone z desygnatem, chodzi o związek między słowem a znaczeniem.

TEORIE ZNACZENIA

TEORIA ASOCJACYJNA – J.Locke ; znaczenie to wyobrażenie, które się kojarzy ze słowem (asocjacja). Stąd potrafimy zrozumieć zdania, które nigdy wcześniej nie słyszeliśmy np. rozumienie sensu drzewa u Europejczyka, a u Murzyna.


TEORIA KONOTACYJNA – J.S.Mil ; podkreśla różne znaczenie wyrazów człowiek czy drzewo. Treść charakterystyczna treści M jest to zespół cech, który przysługuje wszystkim desygnatom nazwy M i tylko im. Nazywa się konotacją tej nazwy, gdy każdy poinformowany o tym, że przedmiot ma wszystkie treści może trafnie orzec , że jest desygnatem treści M. Z  tą teorią wiąże się pojęcie cech konstytutywnych , które określają pojęcie np. stołu czy kwadratu. Ale bardzo trudno jest określić cechy konstytutywne człowieka.


TEORIA ZNACZENIA JAKO PRZEDMIOTU IDEALNEGO – od aktu psychicznego odróżniamy treść tego aktu ( np. liczba „4” i jej sens, a sama krzywa 4 ) ; już obecna u Platona, jednak czy będę o niej myślał czy nie będzie miało jakąś formę istnienia nie związaną z postrzeganiem ; Husserl i jego „intencja znaczeniowa”


TEORIA SENSU I NOMINATU – na jeden desygnat jest wiele określeń, wiele sensów np. gwiazda poranna i gwiazda wieczorna – jest to ta sama Wenus, ale w różnych okresach ; lub inny przykład : „zwycięzca spod Austerlitz, przegrany spod Waterloo” – znowu na jednego Napoleona zastosowano wiele określeń. Jest to odwrotnie niż w przypadku drzewa kojarzonego przez Europejczyka i Murzyna.


TEORIA ZNACZENIA JAKO UŻYCIA SŁOWA – Wittgenstein (II), Ryle ; Znaczenie wyrażenia poznajemy ucząc się języka, znaczenie jest funkcją jaką pełni w języku. Stąd jeśli nauczymy się używania wyrażenia w języku, to poznamy jego znaczenie. A znać znaczenie to wiedzieć jak użyć.